Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Ôn tập tác phẩm thơ và truyện hiện đại Việt Nam - Đỗ Thị Minh Tâm

 ÔN TẬP TÁC PHẨM THƠ VÀ 
TRUYỆN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM 
 (SGK Ngữ văn 9, tập một)
 Giáo viên: ĐỖ THỊ MINH TÂM
 Trường THCS Phan Chu Trinh- Diên Khánh PHẦN I- NỘI DUNG ÔN TẬP
I.THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 I.1.Sắp xếp các bài thơ hiện đại Việt Nam theo từng giai
 đoạn lịch sử:
 * 1945 -1954 : “Đồng chí” (1948) 
 * 1954 - 1964 : “Đoàn thuyền đánh cá” ( 1958), “Bếp lửa” 
 (1963) 
 * 1964 - 1975 : “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” (1969),
 “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” (1971) 
 *Sau 1975 : “Ánh trăng” ( 1978) I.THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 I.3. Xác định nhân vật trữ tình:
 -“Đồng chí” ( anh lính cụ Hồ thời chống Pháp)
 -“Bài thơ về tiểu đội xe không kính” (người chiến sĩ lái xe 
 Trường Sơn) 
 -“Đoàn thuyền đánh cá” ( ngư dân trên đoàn thuyền ra khơi 
 đánh cá ) 
 -“Bếp lửa” (người cháu) 
 -“Ánh trăng” ( người lính) 
 -“Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” ( người mẹ 
 Tà-ôi) I.THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 I.4. Giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc: 
 I.4.b. “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” (Phạm Tiến Duật)
- Hình ảnh những người lính lái xeTrường Sơn trong thời kì
kháng chiến chống Mĩ: tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, 
dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải
phóng miền Nam.
- Chất liệu hiện thực sinh động, ngôn ngữ và giọng điệu tự nhiên,
khoẻ khoắn, giàu tính khẩu ngữ. I.THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 I.4. Giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc: 
 I.4.d. “Bếp lửa” (Bằng Việt) 
- Những kỉ niệm đầy xúc động về người bà và tình bà cháu;thể
hiện lòng kính yêu, trân trọng và biết ơn bà và cũng là đối với gia
đình, quê hương, đất nước.
- Kết hợp nhuần nhuyễn biểu cảm với miêu tả, tự sự, bình luận; 
sáng tạo hình ảnh “bếp lửa” giàu ý nghĩa biểu tượng. I.THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 I.4. Giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc: 
 I.4.e. “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” (Nguyễn Khoa Điềm) 
-Tình yêu thương con của người mẹ dân tộc Tà-ôi gắn liền với
lòng yêu nước, với tinh thần chiến đấu và khát vọng về tương lai 
của đất nước.
- Điệu ru ngọt ngào trìu mến và kết cấu trùng lặp tạo dư âm vừa 
ngọt ngào vừa da diết, gần gũi mà sâu sắc. I.THƠ HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 I.5. Những điểm nổi bật của các tác phẩm thơ hiện đại 
 Việt Nam:
 I.5.b. Về nghệ thuật:
-Đa dạng về bút pháp:
 +Bút pháp hiện thực
 +Bút pháp tượng trưng, phóng đại
 +Bút pháp gợi tả
-Đa dạng về hình ảnh thơ sáng tạo độc đáo:
 +Hình ảnh đẹp, giàu ý nghĩa biểu tượng nhưng thực.
 +Hình ảnh thực, bình dị nhưng mang ý nghĩa khái quát,
 biểu tượng sâu sắc.
 +Hình ảnh lạ mà thật, khỏe khoắn và thú vị. II.TRUYỆN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 II.1.Sắp xếp các truyện hiện đại Việt Nam theo từng giai 
 đoạn lịch sử: 
* 1945 -1954 : “Làng” (1948)
*1964 - 1975 : “Chiếc lược ngà” ( 1966), “Lặng lẽ Sa Pa” ( 1970)
II.2. Tóm tắt cốt truyện II.TRUYỆN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 II.4.Nhận xét về cốt truyện, tình huống truyện:
 II.4. a.“Làng” ( Kim Lân):
 -Cốt truyện tâm lí.
 -Tình huống gay cấn, bất ngờ .
 II.4. b.“Lặng lẽ Sa Pa” ( Nguyễn Thành Long):
 -Cốt truyện giàu chất thơ.
 -Tình huống tự nhiên, hấp dẫn.
 II.4.c.“Chiếc lược ngà” ( Nguyễn Quang Sáng):
 -Cốt truyện viết về những éo le trong cảnh ngộ gia đình,
về tình cha con, tình đồng đội trong chiến tranh.
 -Hai tình huống trớ trêu, xúc động. II.TRUYỆN HIỆN ĐẠI VIỆT NAM
 II.5. Giá trị nội dung và nghệ thuật đặc sắc:
 II.5.b. “Lặng lẽ Sa Pa” ( Nguyễn Thành Long):
 -Khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa
 của những công việc thầm lặng trong thời kì miền Bắc
 xây dựng chủ nghĩa xã hội.
 -Xây dựng tình huống hợp lí, cách kể chuyện tự nhiên,
 kết hợp tự sự với trữ tình và bình luận.
 →Ngợi ca con người lao động mới cống hiến hết mình
 cho nhân dân, đất nước; khẳng định ý nghĩa và niềm
 vui của lao động tự giác, vì những mục đích chân
 chính. III. GIÁ TRỊ CỦA THƠ VÀ TRUYỆN HIỆN ĐẠI ViỆT NAM
 III.1.Phản ánh phong phú cuộc sống của đất nước
và con người Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám,
trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế
quốc Mĩ-thời kì lịch sử đầy biến động, nhiều gian lao hi
sinh nhưng cũng rất hào hùng.
 III.2.Tập trung thể hiện vẻ đẹp của con người Việt
Nam với các thế hệ, tầng lớp khác nhau, với cuộc sống,
tình cảm, tư tưởng vừa thống nhất lại vừa đa dạng. PHẦN II- BÀI TẬP
Câu 1: Sắp xếp và phân tích các văn bản thơ và 
truyện hiện đại Việt Nam theo từng chủ đề: hình 
ảnh người lính, hình ảnh cuộc sống mới-con người 
lao động mới, tình cảm gia đình.
Câu 2: Trình bày cảm nhận của em về một hình ảnh 
thơ, một nhân vật mà em ấn tượng, yêu thích nhất 
trong các văn bản hiện đại Việt Nam đã được học.