Đề cương ôn tập học kỳ I môn Vật lý Lớp 9

 OÂN TAÄP HOÏC KYØ I
 MOÂN: VAÄT LYÙ 9
 Chöông I: ÑIEÄN HOÏC
 A- HEÄ THOÁNG KIEÁN THÖÙC BAØI HOÏC
 I- ÑÒNH LUAÄT OÂM – ÑIEÄN TRÔÛ CUÛA DAÂY DAÃN
1- Ñònh luaät OÂm:
 “Cöôøng ñoä doøng ñieän qua daây daãn tyû leä thuaän vôùi hieäu ñieän theá ñaët vaøo hai ñaàu daây vaø tyû leä nghòch 
vôùi ñieän trôû cuûa daây”
 U I: Cöôøng ñoä doøng ñieän (A)
Coâng thöùc: I U: Hieäu ñieän theá (V)
 R
 R: Ñieän trôû ( )
❖ Chuù yù:
 Ñoà thò bieåu dieãn söï phuï thuoäc cuûa cöôøng ñoä doøng ñieän vaøo hieäu ñieän theá giöõa hai daàu daây daãn laø 
ñöôøng thaúng ñi qua goác toïa ñoä (U = 0; I = 0)
2- Ñieän trôû daây daãn:
 U
 Trò soá R khoâng ñoåi vôùi moät daây daãn ñöôïc goïi laø ñieän trôû cuûa daây daãn ñoù.
 I
❖ Chuù yù:
 - Ñieän trôû cuûa moät daây daãn laø ñaïi löôïng ñaëc tröng cho tính caûn trôû doøng ñieän cuûa daây daãn ñoù.
 - Ñieän trôû cuûa daây daãn chæ phuï thuoäc vaøo baûn thaân daây daãn.
 II- ÑÒNH LUAÄT OÂM CHO ÑOAÏN MAÏCH COÙ CAÙC ÑIEÄN TRÔÛ MAÉC NOÁI TIEÁP
 U
 R1 R2 R3
1/ Cöôøng ñoä doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá trong ñoaïn maïch maéc noái tieáp
 ▪ Cöôøng ñoä doøng ñieän coù giaù trò nhö nhau taïi moïi ñieåm.
 I I1 I2 I3
 ▪ Hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu ñoaïn maïch baèng toång hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu moãi ñieän trôû thaønh 
phaàn
 U U1 U2 U3
2/ Ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoaïn maïch noái tieáp
a- Ñieän trôû töông ñöông laø gì?
 Ñieän trôû töông ñöông (Rtñ) cuûa moät ñoaïn maïch laø ñieän trôû coù theå thay theá cho caùc ñieän trôû trong 
maïch, sao cho giaù trò cuûa hieäu ñieän theá vaø cöôøng ñoä doøng ñieän trong maïch khoâng thay ñoåi.
b- Ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoaïn maïch noái tieáp baèng toång caùc ñieän trôû hôïp thaønh.
 Rtñ R1 R2 R3
3/ Heä quaû
 Trong ñoaïn maïch maéc noái tieáp hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu moãi ñieän trôû tyû leä thuaän vôùi ñieän trôû ñieän 
 U R
trôû ñoù 1 1
 U2 R2
 III- ÑÒNH LUAÄT OÂM CHO ÑOAÏN MAÏCH COÙ CAÙC ÑIEÄN TRÔÛ MAÉC SONG SONG
 U
 R1
 R2
 R3 - Trò soá ñöôïc theå hieän baèng caùc voøng maøu sôn treân ñieän trôû.
 VI- COÂNG SUAÁT ÑIEÄN
1/ Coâng suaát ñieän
 Coâng suaát ñieän trong moät ñoïan maïch baèng tích hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu ñoaïn maïch vôùi cöôøng ñoä 
doøng ñieän qua noù.
Coâng thöùc: P = U.I P: coâng suaát ñieän (W)
 U: hieäu ñieän theá (V)
2/ Heä quaû: I: cöôøng ñoä doøng ñieän (A)
 Neáu ñoaïn maïch cho ñieän trôû R thì coâng suaát ñieän cuõng coù theå tính baèng coâng thöùc:
 U2
 P = I2.R hoaëc P = 
 R
3/ Chuù yù
 ▪ Soá oaùt ghi treân moãi duïng cuï ñieän cho bieát coâng suaát ñònh möùc cuûa duïng cuï ñoù, nghóa laø coâng 
suaát ñieän cuûa duïng cuï khi noù hoaït ñoäng bình thöôøng.
 ▪ Treân moãi duïng cuï ñieän thöôøng coù ghi: giaù trò hieäu ñieän theá ñònh möùc vaø coâng suaát ñònh möùc.
 Ví duï: Treân moät boøng ñeøn coù ghi 220V – 75W nghóa laø: boùng ñeøn saùng bình thöôøng khi ñöïôc söû 
duïng vôùi nguoàn ñieän coù hieäu ñieän theá 220V thì coâng suaát ñieän qua boùng ñeøn laø 75W.
 VII- ÑIEÄN NAÊNG – COÂNG DOØNG ÑIEÄN
I- Ñieän naêng
1/ Ñieän naêng laø gì?
 Doøng ñieän coù mang naêng löôïng vì noù coù theå thöïc hieän coâng, cuõng nhö coù theå laøm thay ñoåi nhieät naêng 
cuûa moät vaät. Naêng löôïng doøng ñieän ñöôïc goïi laø ñieän naêng.
2/ Söï chuyeån hoùa ñieän naêng thaønh caùc daïng naêng löôïng khaùc
 Ñieän naêng coù theå chuyeån hoùa thaønh caùc daïng naêng löôïng khaùc.
Ví duï:
 - Boùng ñeøn daây toùc: ñieän naêng bieán ñoåi thaønh nhieät naêng vaø quang naêng.
 - Ñeøn LED: ñieän naêng bieán ñoåi thaønh quang naêng vaø nhieät naêng.
 - Noài côn ñieän, baøn laø: ñieän naêng bieán ñoåi thaønh nhieät naêng vaø quang naêng.
 - Quaït ñieän, maùy bôn nöôùc: ñieän naêng bieán ñoåi thaønh cô naêng vaø nhieät naêng.
3/ Hieäu suaát söû duïng ñieän
 Tyû soá giöõa phaàn naêng löôïng coù ích ñöôïc chuyeån hoùa töø ñieän naêng vaø toaøn boä ñieän naêng tieâu thuï 
ñöôïc goïi laø hieäu suaát söû duïng ñieän naêng.
 A
 Coâng thöùc: H 1 .100%
 A
 A1: naêng löôïng coù ích ñöôïc chuyeån hoùa töø ñieän naêng.
 A: ñieän naêng tieâu thuï.
II- Coâng doøng ñieän (ñieän naêng tieâu thuï)
1/ Coâng doøng ñieän
 Coâng doøng ñieän sinh ra trong moät ñoaïn maïch laø soá ño löôïng ñieän naêng chuyeån hoùa thaønh caùc daïng 
naêng löôïng khaùc taïi ñoaïn maïch ñoù.
 Coâng thöùc: A = P.t = U.I.t 
 vôùi:
 A: coâng doaøng ñieän (J)
 P: coâng suaát ñieän (W)
 R1.R2
 Rtñ 
 R1 R2
 I1 R2
 * Heä thöùc: 
 I 2 R1
5- Coâng suaát ñieän
 U2
 P = U.I vaø P = I2.R ; P = 
 R
6- Coâng doøng ñieän (ñieän naêng tieâu thuï)
 A = P.t hay A = U.I.t 
7- Ñònh luaät Jun-Lenxô
 Q = I2.R.t
 * neáu Q tính baèng ñôn vò calo (cal) thì: 
 Q = 0,24.I2.R.t
 * Coâng thöùc tình nhieät löôïng vaät thu vaøo khi noùng leân: Q = m.c (t2 – t1)
 (t1: nhieät ñoä ban ñaàu ; t2: nhieät ñoä sau)
8- Nhöõng heä quaû:
 + Maïch ñieän goàm hai ñieän trôû maéc noái tieáp:
 A P Q U R
 1 1 1 1 1
 A2 P2 Q2 U2 R2
 + Maïch ñieän goàm hai ñieän trôû maéc song song:
 A P Q I R
 1 1 1 1 2
 A2 P2 Q2 I2 R1
 + Hieäu suaát:
 A P Q
 H ci .100% ci .100% ci .100%
 Atp Ptp Qtp
 + Maïch ñieän goàm caùc ñieän trôû maéc noái tieáp hay song song:
 P = P1 + P2 + ..... + Pn
II- MOÄT SOÁ ÑEÀ BAØI TAÄP
 Baøi 1: Moät daây daãn baèng nikeâlin coù chieàu daøi 100m, tieát dieän 0,5mm2 ñöôïc maéc vaøo nguoàn 
ñieän coù hieäu ñieän theá 120V.
 1/ Tính ñieän trôû cuûa daây.
 2/ Tính cöôøng ñoä doøng ñieän qua daây.
 Baøi 2: Moät ñoaïn maïch goàm ba ñieän trôû R1 = 3 ; R2 = 5 ; R3 = 7 ñöôïc maéc noái tieáp vôùi 
nhau. Hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu ñoaïn maïch laø U = 6V.
 1/ Tính ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoaïn maïch.
 2/ Tính hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu moãi ñieän trôû.
 Baøi 3: Cho ba ñieän trôû R1 = 6 ; R2 = 12 ; R3 = 16 ñöôïc maéc song song vôùi nhau vaøo hieäu 
ñieän theá U = 2,4V
 1/ Tính ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoaïn maïch.
 2/ Tính cöôøng ñoä doøng ñieän qua maïch chính vaø qua töøng ñieän trôû. A B
 R2
 R1
 R3 - Löïc taùc duïng leân kim nam chaâm goïi laø löïc töø.
 - Töø tröôøng: Moâi tröôøng xung quanh nam chaâm, xung quanh doøng ñieän toàn taïi töø tröôøng coù khaû 
naêng taùc duïng löïc töø leân kim nam chaâm ñaët gaàn ñoù.
 - Caùch nhaän bieát töø tröôøng: Ngöôøi ta duøng kim nam chaâm (nam chaâm thöû) ñeå nhaän bieát töø 
tröôøng. Neáu nôi naøo gaây ra löïc töø leân kim nam chaâm thì nôi ñoù coù töø tröôøng.
Caâu 3: Ñöôøng söùc töø laø gì? Töø phoå laø gì?
 - Ñöôøng söùc töø laø nhöõng ñöôøng coù trong töø tröôøng. ÔÛ beân ngoaøi nam chaâm ñöôøng söùc töø laø 
nhöõng ñöôøng cong coù chieàu xaùc ñònh ñi ra töø cöïc Baéc vaø ñi vaøo cöïc Nam cuûa nam chaâm.
 - Töø phoå laø heä thoáng goàm nhieàu ñöôøng söùc töø cuûa moät nam chaâm.
Caâu 4: Neâu töø tröôøng cuûa oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua. Phaùt bieåu qui taéc naém tay phaûi.
 - Töø tröôøng cuûa oáng aây coù doøng ñieän chaïy qua gioáng nhö töø tröôøng cuûa nam chaâm.
 - Qui taéc naém tay phaûi: Naém baøn tay phaûi, roài ñaët sao cho boán ngoùn tay höôùng theo chieàu doøng 
ñieän chaïy qua caùc voøng daây thì ngoùn tay caùi choaõi ra chæ chieàu cuûa ñöôøng söùc töø trong oáng daây.
Caâu 5: Neâu ñieàu kieän sinh ra löïc ñieän töø. Phaùt bieåu qui taéc ban tay traùi.
 - Ñieàu kieän sinh ra löïc ñieän töø: Moät daây daãn coù doøng ñieän chaïy qua ñaët trong töø tröôøng vaø 
khoâng song song vôùi ñöôøng söùc töø thì chòu taùc duïng cuûa löïc ñieän töø.
 - Qui taéc baøn tay traùi: Ñaët baøn tay traùi sao cho caùc ñöôøng söùc töø höôùng vaøo loøng baøn tay, chieàu 
töø coå tay ñeàn ngoùn tay giöõa höôùng theo chieàu doøng ñieän thì ngoùn tay caùi choaõi ra 90o chæ chieàu cuûa 
löïc ñieän töø.
Caâu 6: Haõy neâu nguyeân taéc, caáu taïo vaø söï bieán ñoåi naêng löôïng cuûa ñoäng cô ñieän moät chieàu.
 - Nguyeân taéc: Ñoäng cô ñieän moät chieàu hoaït ñoäng döïa treân nguyeân taéc taùc duïng cuûa töø tröôøng 
leân khung daây daãn coù doøng ñieän chaïy qua.
 - Caáu taïo: Ñoäng cô ñieän moät chieàu coù hai boä phaän chính laø nam chaâm taïo ra töø tröôøng vaø khung 
daây daãn coù doøng ñieän chaïy qua.
 - Söï bieán ñoåi naêng löôïng: Khi ñoäng cô ñieän moät chieàu hoaït ñoäng, ñieän naêng ñöôïc chuyeån hoùa 
thaønh cô naêng.
Caâu 7: Doøng ñieän caûm öùng laø gì? Neâu ñieàu kieän xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng.
 - Duøng nam chaâm ñeå taïo ra doøng ñieän trong cuoän daây daãn kín. Doøng ñieän taïo ra theo caùch ñoù 
goïi laø doøng ñieän caûm öùng.
 - Ñieàu kieän xuaát hieän doøng ñieän caûm öùng: Doøng ñieän caûm öùng xuaát hieän trong cuoän daây daãn 
kín khi soá ñöôøng söùc töø xuyeân qua tieát dieän S cuûa cuoän daây bieán thieân.
 B- MOÂT SOÁ BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG
 Caâu 1: Haõy xaùc ñònh cöïc cuûa nam chaâm trong caùc tröôøng hôïp sau:
 a) b) c)