Đề cương ôn tập kiểm tra học kỳ II môn Ngữ văn Lớp 6 - Năm học 2019-2020

 ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP KIỂM TRA HỌC KỲ II NĂM HỌC 2019 - 2020
 MÔN NGỮ VĂN 6
A. Phần văn bản:
I. Lý thuyết:
Câu 1: Thống kê các tác phẩm truyện, kí , các văn bản thơ và văn bản nhật dụng đã được học ở 
chương trình Ngữ Văn 6 học HKII theo mẫu dưới đây? 
Gợi ý trả lời:
STT Tên tác phẩm Tác giả Thể loại
 1 Bài học đường đời đầu tiên Tô Hoài Truyện dài
 2 Sông nước Cà Mau Đoàn Giỏi Truyện dài
 3 Bức tranh của em gái tôi Tạ DuyAnh Truyện ngắn
 4 Vượt thác Võ Quảng Truyện dài
 5 Buổi học cuối cùng An-phông-xê Đô- đê Truyện ngắn
 6 Cô Tô Nguyễn Tuân Kí (tùy bút)
 7 Cây tre Việt Nam Thép Mới Kí( thuyết minh phim)
 8 Đêm nay Bác không ngủ Minh Huệ Thơ 5 chữ
 9 Lượm Tố Hữu Thơ 4 chữ
Câu 2: Nêu nội dung (ý nghĩa) các văn bản sau?
Gợi ý trả lời:
 Thể loại Tác phẩm Nội dung (ý nghĩa)
 Bài học Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính 
 đường đời nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra 
 đầu tiên cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và đã rút ra được 
 bài học đường đời đầu tiên cho mình.
 Tên tác Sông nước Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống 
 phẩm Cà Mau hoang dã.Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc 
 (truyện đáo ở vùng đất tận cùng phía nam Tổ quốc.
 Bức tranh Tình cảm trong sáng, hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã 
 của em gái giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình.
 tôi
 Vượt thác Bài văn miêu tả cảnh vượt thác của con thuyền trên sông Thu Bồn, làm 
 nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của con người lao động trên nền 
 cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ.
 Buổi học cuối Truyện đã thể hiện lòng yêu nước trong một biểu hiện cụ thể là tình 
 cùng yêu tiếng nói dân tộc và nêu chân lí: “Khi một dân tộc rơi vào vòng nô 
 lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì 
 nắm được chìa khóa chốn lao tù”
 Cô Tô Cảnh thiên nhiên và sinh hoạt của con người trên vùng đảo Cô Tô 
 hiện lên thật trong sáng và tươi đẹp.
 Tên tác Cây tre Việt Cây tre là người bạn thân thiết lâu đời của người nông dân và nhân dân 
 phẩm Nam Việt Nam. Cây tre có vẻ đẹp bình dị và nhiều phẩm chất quý báu. Cây 
 ( kí) tre đã thành một biểu tượng của đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam. 
 Tên tác Đêm nay Bác Bài thơ đã thể hiện tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác đối 
 phẩm không ngủ với bộ đội và nhân dân , đồng thời thể hiện tình cảm yêu kính, cảm 
 ( thơ) phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ. a) Đoạn thơ trên thuộc bài thơ nào? Ai là tác giả?
 b) Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ đó.
Gợi ý trả lời:
 a) Đoạn thơ trên thuộc bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ”; Tác giả: Minh Huệ 
 b) Trình bày cảm nhận về đoạn thơ cần đảm bảo các ý sau:
 + Nghệ thuật: cụm từ “đêm nay”' được điệp lại hai lần ở đầu mỗi câu thơ thành điệp cấu trúc 
câu, lời thơ mộc mạc bình dị 
 + Nội dung: 
Đoạn thơ khẳng định một chân lí giản dị mà lớn lao: Bác không ngủ vì một lí do bình thường, dễ 
hiểu: Bác là Hồ Chí Minh. Nói đến Bác là nói đến tình thương và trách nhiệm rộng lớn, cao cả. Yêu 
nước, thương dân là đạo đức thuộc bản chất của Bác Hồ. 
 Đêm không ngủ được miêu tả trong bài thơ chỉ là một trong vô vàn những đêm không ngủ của 
Bác. Không ngủ vì lo việc nước và thương bộ đội, dân công là lẽ thường tình, vì Bác là Hồ Chí Minh 
– vị lãnh tụ của dân tộc và người cha thân yêu của quân đội ta. Cuộc đời Người đã dành trọn vẹn cho 
nhân dân, Tổ quốc. Đó chính là lẽ sống nâng niu tất cả chỉ quên mình của Bác mà mọi người dân đều 
thấu hiểu và kính phục. 
Bài 4: Đọc đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi. 
 “Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách 
vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi càng tôi trước kia ngắn 
hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành 
phạch giòn giã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và 
rất ưa nhìn. Đầu tôi to và nổi từng tảng, rất bướng. Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm 
ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.”
 ( Ngữ văn 6- Tập 2)
a) Đoạn trích trên được trích trong văn bản nào? Ai là tác giả?
b) Đoạn trích được kể theo ngôi thứ mấy? 
c) Tìm các câu văn có sử dụng phép tu từ so sánh? Tác dụng của phép tu từ so sánh được sử dụng 
trong đoạn trích trên?
d) Cho biết nội dung của đoạn trích trên ?
đ) Từ bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn. Em hãy rút ra bài học cho bản thân ?
Gợi ý trả lời:
a) Đoạn trích được trích trong văn bản ”Bài học đường đời đầu tiên”, Tác giả Tô Hoài
b) Đoạn trích được kể bằng ngôi thứ nhất.
c) Các câu văn có sử dụng phép tu từ so sánh:
- Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
- Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.
Tác dụng: Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
d) Đoạn văn miêu tả vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn. Qua đó bộc lộ được tính cách của nhân vật.
đ) Không nên huênh hoang tự mãn, biết thông cảm và chia sẻ, biết suy nghĩ và cân nhắc trước khi làm 
một việc gì.
Bài 5:Văn bản “Cây tre Việt Nam” của Thép Mới thuộc thể loại nào? Nội dung văn bản đã ca ngợi 
những phẩm chất gì của cây tre?
Gợi ý trả lời:
- Thể loại : Tùy bút-kí
- Nội dung: Văn bản khẳng định và ca ngợi nhiều phẩm chất quý báu của cây tre như: mộc mạc, nhũn 
nhặn, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc, ngay thẳng, thủy chung, thanh cao giản dị, chí khí như người. Cây 
tre đã trở thành biểu tượng của đất nước Việt Nam, của dân tộc Việt Nam 1. Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài) 
2. Sông nước Cà Mau (Đoàn Giỏi) 
3. Vượt thác (Võ Quảng)
4. Bức tranh của em gái tôi (Tạ Duy Anh) 
5. Cô Tô (Nguyễn Tuân)
6. Cây tre Việt Nam (Thép Mới) 
7. Lao xao (Duy Khán) 
Bài 10:Tại sao nhà văn An-phông-xơ-đô-đê lại đặt tên cho truyện ngắn của mình là”Buổi học cuối 
cùng”?
Gợi ý trả lời:Truyện kể về nước Pháp sau cuộc chiến tranh Pháp-Phổ, nước Pháp thua trận, hai vùng 
đất An-dát và Lo-ren bị rơi vào tay Đức. Người dân hai vùng này phải học tiếng Đức, đây là buổi học 
Pháp văn cuối cùng của thầy trò Ph-răng, vì thế nên truyện có tên gọi là”Buổi học cuối cùng”.
Bài 11:Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:
 Ngày Huế đổ máu
 Chú Hà Nội về
 Tình cờ chú cháu
 Gặp nhau Hàng Bè
 a) Đoạn thơ này được trích ra từ tác phẩm nào? Tác giả là ai?
 b) Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ.
Gợi ý trả lời:
- Đoạn thơ trích trong bài”Lượm”của nhà thơ Tố Hữu.
- Đoạn thơ sử dụng phép hoán dụ-”ngày Huế đổ máu”.
B. Phần Tiếng việt:
I. Lý thuyết:
Câu 1: So sánh là gì? Cấu tạo của phép so sánh? Các kiểu so sánh thường gặp? Tác dụng của so 
sánh? 
Gợi ý trả lời:
- So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức 
gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
- Cấu tạo của phép so sánh:
Vế A Phương diện so sánh Từ so sánh Vế B
( sự vật được so sánh) (sự vật dùng để so sánh)
 Trẻ em như búp trên cành
- Các kiểu so ánh thường gặp: so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng
- Tác dụng của phép so sánh: So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc 
được cụ thể, sinh động; vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.
Câu 2: Nhân hóa là gì? Nêu các kiểu nhân hóa? 
Gợi ý trả lời:
- Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,...bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả 
con người; làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật,...trở nên gần gũi với con người, biểu thị được suy 
nghĩ, tình cảm con người.
- Có ba kiểu nhân hóa thường gặp:
+ Dùng những từ ngữ vốn gọi người để gọi vật
+ Dùng những từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.
+ Trò chuyện xưng hô với vật như đối với người.
Câu 3: Ẩn dụ là gì? Các kiểu ẩn dụ? b) Trong vườn, ong bướm rập rờn nô giỡn.
c) Con diều hâu lao như mũi tên xuống, gà mẹ xù cánh vừa kêu vừa mổ, vừa đạp diều hâu.
Gợi ý trả lời:
a) Thời tiết mùa xuân/ thật mát mẻ, ấm áp.=> câu đơn
b) Trong vườn ong bướm /rập rờn nô giỡn..=> câu đơn
c) Con diều hâu /lao như mũi tên xuống, gà mẹ /xù cánh vừa kêu vừa mổ, vừa đạp diều hâu.
Bài 3:
a) Hãy xác định các thành phần chính trong câu:”Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết.”?
b) Câu văn trên thuộc kiểu câu nào?
Gợi ý trả lời:
a) Mặt trời // nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết.
 C V1 V2
b) Câu văn trên là: Câu trần thuật đơn.
Bài 5: So sánh để thấy được sự giống nhau và khác nhau giữa ẩn dụ và hoán dụ? Cho vd minh họa? 
 ẨN DỤ HOÁN DỤ
Giống nhau: - Đều gọi tên sự vật hiện tượng bằng tên sự vật hiện tượng khác.
 này hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
 - Đều có tác dụng làm tăng sức 
 gợi 
Khác nhau: Giữa hai sự vật , hiện tượng có Giữa hai sự vật , hiện tượng có quan hệ gần gũi
 nét tương đồng
Ví dụ: Người Cha mái tóc bạc Ngày Huế đổ máu
 Đốt lửa cho anh nằm (Minh Chú Hà Nội về (Tố Hữu)
 Huệ)
C. TẬP LÀM VĂN:
I. Lý thuyết:
Câu 1: Thế nào là văn miêu tả? Quan sát tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả là gì?
Gợi ý trả lời:
 - Văn miêu tả là loại văn nhằm giúp người đọc, người nghe hình dung những đặc điểm, tính chất nổi 
bật của sự vật, sự việc, con người, phong cảnh,làm cho những cái đó như hiện lên trước mắt người 
đọc, người nghe.
- Muốn miêu tả được, trước hết người ta phải biết quan sát, rồi từ đó nhận xét, liên tưởng, tưởng 
tượng, ví von so sánh,... để làm nổi bật lên những đặc điểm tiêu biểu của sự vật.
Câu 2: Nêu phương pháp viết văn tả cảnh? Bố cục bài văn tả cảnh?
Gợi ý trả lời:
- Muốn tả cảnh cần: Xác định được đối tượng miêu tả; quan sát lựa chọn những hình ảnh tiêu biểu; 
trình bày những điều quan sát được theo một thứ tự.
- Bố cục bài tả cảnh thường có ba phần:
a) Mở bài: Giới thiệu cảnh được tả.
b) Thân bài: Tập trung tả cảnh vật chi tiết theo một thứ tự 
c) Kết bài: Phát biểu cảm tưởng về cảnh vật đó.
Câu 3: Nêu phương pháp viết văn tả người? Bố cục bài văn tả người ? -Cảnh sân trường sau giờ ra chơi:hát giữa giờ , 
 sân trường vắng lạng trở lại, bắt đầu học tiết tư
 c) KB: Cảm nghĩ chung giờ ra chơi: thư giãn sau 
 ba tiết học căng thẳng, vận động cơ thể, tiếp thu 
 bài tiết tt tốt hơn .
Đề 3: Em có dịp quan sát cảnh hoàng hôn trên Đề 4: Tả cảnh bình minh.
quê hương em. Hãy tả lại cảnh đó. a) MB: Giới thiệu ngày mới bắt đầu ở quê em vào 
a) MB:- Giới thiệu cảnh hoàng hôn ở quê hương tháng nào trong năm? Sau một đêm say ngủ, ngày 
khiến mình nhớ mãi. mới tỉnh giấc như thế nào?
-Hoàn cảnh quan sát. b)TB: b1) Tả bao quát vẻ đẹp của ngày mới.
b)TB: b1) Khi mặt trời sắp lặn: b2) Tả chi tiết:
-Mặt trời gác núi phía tây: ráng chiều rực rỡ, ánh Cảnh vật thấp thoáng hiện dần trong màn 
rẽ quạt chiếu hắt trên bầu trời. sương.
-Hoạt động của mọi người:Trên cánh đồng người - Tiếng gà gáy, làn khói bếp.
làm đồng thu xếp dụng cụ rủ nhau về (tiếng rủ - Sinh hoạt của gia đình em và của mọi người 
nhau, tiếng bước chân, tiếng nói cười) xung quanh vào buổi sáng. Khi mặt trời lên, cảnh 
- Cảnh vật:Trong thôn nắng nhuộm cây cổ thụ, vật, con người thay đổi như thế nào (mọi vật, cây 
hàng cau, nhà cao tầng, chim trên trời vội bay về cối rực rỡ hơn bởi ánh nắng ban mai, những giọt 
tổ sương còn đọng lại trên cành cây được ánh mặt 
b2) Khi mặt trời lặn: trời chiếu vào trông lấp lánh như những giọt kim 
- Mặt trời xuống núi, ánh sáng le lói phía tây, cương).
bóng tối lan dần ,chim bay nhanh, sao mọc - Học sinh đến trường, những người nông dân 
sớm hoặc công nhân đi làm.
- Cảnh vật mờ dần, sáng trắng,người vắng hẳn. c) KB: Cảm nghĩ của em khi quan sát một ngày 
b3) Bóng tối ập xuống: mới bắt đầu ở quê em (yêu quê hương, yêu con 
-Bầu trời tối hẳn, sao nhấp nháy người, yêu cuộc sống).
-Màn đêm bao phủ, tiếng con trùng..
c)KB:Cảm nghĩ về cảnh hoàng hôn trên quê 
hương, sẽ nhớ mãi vẻ đẹp đó.
Đề 5. Hãy miêu tả hình ảnh người mẹ hoặc cha Đề 6: Hãy miêu tả hàng phượng và tiếng ve 
trong những trường hợp sau: lúc em ốm, khi vào một ngày hè.
em mắc lỗi, khi em làm được một việc tốt . a)MB:- Giới thiệu hàng phượng vĩ trong sân 
a)MB: Giới thiệu người mẹ của em- là người trường em vào một ngày hè.
quan tâm gần gũi nhất. -Tiếng ve kêu râm ran.
( Có thể dẫn ca dao, lời hát) b)TB: Có thể tả theo trình tự không gian kết hợp 
b) TB: với thời gian
b1) Tả ngoại hình: nghề nghiệp, tuổi, công việc -Tả bao quát: hình dáng, màu sắc.
- dáng người - Tả chi tiết:
- khuôn mặt (chú ý nét riêng) +Gốc, rễ, vỏ
- mái tóc +Thân ,cành, lá
- cử chỉ, hành động, lời nói: + Hoa , trái
+ khi nấu cơm +Tiếng ve kêu
+ khi dạy em học -Lợi ích của cây phượng và nhiệm vụ của học 
- trang phục sinh
b2) Tả tính tình c)KB:- Tình cảm của em về hàng phượng vĩ và 
- mẹ dịu dàng, nghiêm khắc, gần gũi tiếng ve ngày hè.
- khi em mắc lỗi: bị điểm kém, vi phạm nói -Kỉ niệm tuổi học trò đáng yêu.
chuyện, bị cô mời phụ huynh..mẹ như già đi Đề 7:Hãy tả lại quang cảnh lớp học trong giờ