Hệ thống kiến thức những bài thơ môn Ngữ văn 12

 HỆ THỐNG KIẾN THỨC NHỮNG BÀI THƠ 
 NGỮ VĂN 12 
 1. TÂY TIẾN – Quang Dũng 
 là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, viết văn, vẽ tranh, soạn nhạc. Một hồn thơ phóng khoáng lãng mạn, tài 
 hoa 
 Hoàn cảnh ra đời Ý nghĩa văn bản- nghệ thuật 
 Cuối 1948, Quang Dũng chuyển - Khắc họa thành công hình tượng người lính Tây Tiến 
 sang đơn vị khác, tại Phù Lưu Chanh trên nền cảnh núi rừng miền Tây hùng vĩ, dữ dội mà thơ 
 nhà thơ nhớ đoàn quân da diết nên viết mộng. Hình tượng người lính mang vẻ đẹp lãng mạn, đậm 
 bài thơ này. Lúc đầu có tên là “Nhớ chất bi tráng sẽ luôn đồng hành trong trái tim và trí óc của 
 Tây Tiến”, sau đổi thành “Tây Tiến” in mỗi chúng ta 
 trong tập “Mây đầu ô” - Cảm hứng và bút pháp lãng mạn ;Ngôn từ đặc sắc: từ chỉ 
 địa danh, tượng hình, Hán Việt; Kết hợp chất nhạc và họa 
 - Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, dữ dội nhưng 
 cũng mỹ lệ, trữ tình gắn liền cuộc hành quân gian khổ: 
 Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi 
 + Hai câu đầu: là cảm xúc khơi nguồn nỗi nhớ da diết 
 Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi 
 + Nhớ Tây Bắc, một vùng đất xa xôi, hoang vắng , hùng 
 Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi 
 vĩ, dữ dội nhưng thơ mộng, trữ tình: 
 Mường Lát hoa về trong đêm hơi 
 Một vùng đất khắc nghiệt,lạnh lẽo: sương lấp 
 Dốc lên khúc khuỷu, dốc thăm thẳm 
 Một vùng đất hiểm trở, cheo leo, dữ dội: núi cao, 
 Heo hút cồn may sứng ngửi trời 
 vực sâu 
 Ngàn thức lên cao, ngàn thước xuống 
 Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi Một vùng đất hoang vu, bí hiểm chứa đầy sự ghê 
 gớm: thác gầm, cọp dữ 
 Anh bạn dãi dầu không bước nữa 
 Gục lên súng mũ bỏ quên đời Nhưng cũng thơ mộng: hoa về trong đêm, mưa xa 
 Chiều chiều oai linh thác gầm thét khơi 
 Đêm đêm Mường hịch cọp trêu người + Bóng dáng những người lính Tây Tiến trong cuộc 
 Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói hành quân gian khổ : gục lên súng mũbỏ quên đời,nhưng 
 Mai Châu mùa em thơm nếp xôi vẫn lạc quan, yêu đời quây quần bên nhân dân 
 - Nghệ thuật: Nhân hoá, từ láy, từ cảm thán, phối thanh, 
 ngắt nhịp, từ chỉ địa danh lạ, đối lập 
 - Kỉ niệm đêm liên hoan và tình quân dân thắm thiết: 
 + 4 câu đầu: Cảnh đêm liên hoan lửa trại biên giới thật thơ 
 mộng: 
 Không khí nhộn nhịp, tưng bừng ,tràn ngập ánh 
 sáng, niềm vui 
 Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa Sự ngạc nhiên, ngỡ ngàng ,hào hứng trước cái lạ: 
 Kìa em xiêm áo tự bao giờ trang phục lạ “ xiêm áo”, vũ điệu lạ “man điệu”, giao tiếp 
 Khèn lên man điệu nàng e ấp lạ “ nàng e ấp” 
 Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ + 4 câu sau: Cảnh sông nước Tây Bắc một chiều sương : 
 Người đi Châu Mộc chiều sương ấy Một buổi chiều yên tĩnh, buồn: sương giăng mắc, 
 Có thấy hồn lau nẻo bến bờ phủ đầy trên dòng sông thật huyền ảo, lặng tờ 
 Có nhớ dáng người trên độc mộc Cảnh vật thiên nhiên hoang dại, phảng phất hồn 
 Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa người trong gió, trong cây. 
 Một bức tranh nên thơ, duyên dáng: thuyền độc 
 mộc, hoa lả lướt làm duyên bên dòng nước lũ 
 - Nghệ thuật: động từ mạnh, hô ngữ “kìa em; ngôn ngữ cô 
 đọng, hình ảnh độc đáo,  
 - Kỉ niệm về VB trong những năm tháng kháng chiến 
 – tình cảm của VB đối với cán bộ 
 + Bốn câu đầu: Lời cuả VB nhắn người ra đi đừng quên 
 Mình đi, có nhớ những ngày 
 Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù VB: 
 Mảnh đất từng gắn bó với cuộc chiến hào hùng, 
 Mình về, có nhớ chiến khu 
 Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai? trường kì của dân tộc 
 Nơi mà cán bộ và VB đã từng trải qua Khó khăn, 
 Mình về, rừng núi nhớ ai 
 Trám bùi để rụng, măng mai để già. gian khổ: “mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù”, 
 “miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai” 
 Mình đi, có nhớ những nhà 
 Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son + Tám câu còn lại: Lời bày tỏ tình cảm của đồng bào 
 VB đối với cán bộ: 
 Mình về, có nhớ núi non 
 Gợi lại kỉ niệm, nhắn nhủ người đi “có nhớ 
 Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh 
 Mình đi, mình có nhớ mình những nhà, hắt hiu lau xám đậm đà lòng son”, “nhớ khi 
 kháng Nhật” 
 Tân Trào, Hồng Thái, mái đình, cây đa? 
 Nỗi nhớ da diết bao trùm cả lòng người và cả 
 không gian “rừng núi nhớ ai”, “trám bùi để rụng, măng 
 mai để già” 
 - Nghệ thuật: Thơ lục bát, câu hỏi tu từ ,từ láy, hình 
 ảnh quen thuộc, điệp từ, điệp cấu trúc, ngắt nhịp chẵn 
 đều đều 
 - Nhớ thiên nhiên và con người VB trong những 
 ngày đầu kháng chiến 
 + 6 câu đầu: Nhớ thiên nhiên Việt Bắc 
 Như nhớ người yêu: một nỗi nhớ da diết, bồi hồi 
 Nhớ gì như nhớ người yêu 
 k hó tả 
Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương 
 Nhớ từng bản khói cùng sương Nhớ thiên nhiên bình dị, thơ mộng, môc mạc, 
 Sớm khuya bếp lửa người thương đi về. đơn sơ gắn liền với những địa danh quen thuộc suốt 15 
 Nhớ từng rừng nứa bờ tre kháng chiến gian khổ 
 Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy. + 4 câu tiếp theo: Nhớ con người VB 
 Ta đi ta nhớ những ngày Nghĩa tình thủy chung, đồng cam cộng khổ 
 Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi Giàu hi sinh, chịu đựng gian khổ, vất vả để nuôi 
 Thương nhau, chia củ sắn lùi cán bộ ( hình ảnh người mẹ nuôi quân) 
 Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng. + 6 câu cuối: Nhớ khung cảnh sinh hoạt ở VB : 
 Nhớ người mẹ nắng cháy lưng Nhớ những ngày cán bộ và nhân dân tham gia 
 Địu con lên rẫy, bẻ từng bắp ngô. lớp học bình dân học vụ 
 Nhớ sao lớp học i tờ Nhớ những ngày kháng chiến gian khổ nhưng 
Đồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan lạc quan yêu đời “ gian nan”, “ca vang núi đèo” 
 Nhớ sao ngày tháng cơ quan Nhớ âm thanh sinh hoạt hàng ngày nơi núi rừng 
 Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo. “tiếng mõ rừng chiều”, “chày đêm nện cối”, “ 
 Nhớ sao tiếng mõ rừng chiều suối xa” 
 Chày đêm nện cối đều đều suối xa - Nghệ thuật: Thơ lục bát, so sánh ví von ,từ láy,liệt kê 
 hình ảnh quen thuộc, liệt kê địa danh, điệp từ, điệp cấu 
 trúc, ngắt nhịp chẵn đều đều 
 Những đường Việt Bắc của ta 
 Đêm đêm rầm rập như là đất rung - Nhớ hình ảnh đoàn quân VB mạnh mẽ, hào 
 Quân đi điệp điệp trùng trùng hùng và niềm vui chiến thắng ; 
 Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan. + 8 câu đầu : hình ảnh đoàn quân VB mạnh mẽ, hào 
 Dân công đỏ đuốc từng đoàn hùng, khí thế quyết liệt. 
 Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay. + 4 câu sau : niềm vui chiến thắng – chiến công liên 
 Nghìn đêm thăm thẳm sương dày tục, vang dội khắp mọi miền đất nước 
 Đèn pha bật sáng như ngày mai lên. - Nghệ thuật : Thơ lục bát ,từ láy, điệp từ, điệp cấu 
 Tin vui chiến thắng trăm miền trúc, so sánh, nhân hoá, nói quá, liệt kê địa danh, 
 Hoà Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về ngắt nhịp chẵn đều đều 
 Vui từ Đồng Tháp, An Khê 
 Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng. 
 Ai về ai có nhớ không? 
 Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang. - Nhớ tài lãnh đạo của Trung ương Đảng 
 Nắng trưa rực rỡ sao vàng + Điều quân 
 Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công + Chiến thuật đánh giặc 
 Điều quân chiến dịch Thu- đông - Nghệ thuật : Thơ lục bát ,từ láy, câu hỏi tu từ, 
 Nông thôn phát động, giao thông mở đường gieo vần, ngắt nhịp chẵn đều đều 
 Giữ đê, phòng hạn, thu lương 
Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu 
 Ở đâu u ám quân thù - Nhớ công ơn của Bác Hồ: 
 Nhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi + Bác là áng sáng soi đường cho dân tộc 
 Ở đâu đau đớn giống nòi + Bác là niềm tin nuôi dưỡng ý chí cho 
 Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền. Cách mạnh, nhân dân ta 
 Mười lăm năm ấy, ai quên + Nhớ Bác – nhớ quê hương Cách mạng 
 Quê hương Cách mạng dựng nên Cộng hoà - Nghệ thuật: Thơ lục bát ,từ láy, liệt kê, gieo 
 Mình về mình lại nhớ ta vần, ngắt nhịp chẵn đều đều 
 Mái đành Hồng Thái, cây đa Tân Trào.